Pender Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Tip 1 Diyabet Tanısı Alan Çocuk ve Ailesinin Tanılama Süreci: Olgu Sunumu
Author :
Abstract
Çocukluk çağının en sık görülen endokrin ve metabolik hastalıkları arasında yer alan Tip 1 diyabet çocuk ve ailesi üzerinde birçok olumsuz etki yaratmaktadır. Tip 1 diyabeti olan çocukların kan glikoz düzeylerinin optimizasyonu ve komplikasyon riskinin azaltılmasında yapılandırılmış bir öz-yönetim planının izlenmesi gerekmektedir. Bu plan çerçevesinde diyabet yönetiminde günlük kan şekeri takibi, insülin enjeksiyonu, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite gibi sağlık davranışları yer almaktadır. Ancak birçok çocuk ve ailesi diyabet yönetiminde bu sağlık davranışlarına uyum sağlayamamaktadır. Çocuk ve ailesine diyabet yönetim becerilerinin kazandırılmasında hemşirelerin rolü oldukça önemlidir. Bu aşamada hemşireler tarafından kuram ve modellerin kullanımı bakımın kalitesini ve profesyonelliği artırmaktadır. Tip 1 diyabeti olan çocuk ve ailesinin Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli doğrultusunda değerlendirilmesi diyabet yönetiminde sağlık davranışlarındaki eksikliklerin saptanması ve bu davranışların kazandırılmasında hemşirelere yol gösterici olacaktır. Bu olgu sunumunda Tip 1 diyabeti olan çocuğun düzenli kan şekeri kontrolü, güvenli insülin enjeksiyonu uygulaması, uygun diyet ve fiziksel aktivite gibi sağlık davranışlarının Pender Sağlığı Geliştirme Modeli doğrultusunda hemşirelik tanısı koyma süreci ele alınmıştır.
Keywords
Abstract
Type 1 diabetes, which is among the most common endocrine and metabolic diseases of childhood, has many negative effects on the child and their family. A structured self-management plan should be followed to optimize blood glucose levels and reduce the risk of complications in children with type 1 diabetes. Within the framework of this plan, health behaviors such as daily blood sugar monitoring, insulin injection, healthy nutrition and physical activity are included in diabetes management. However, many children and their families cannot adapt to these health behaviors in diabetes management. At this stage, the use of theories and models by nurses increases the quality of care and professionalism. Evaluation of the child with type 1 diabetes and his/her family in line with Pender's Health Promotion Model will guide nurses in determining the deficiencies in health behaviors in diabetes management and gaining these behaviors. In this case report, the nursing diagnosis process of the child with Type 1 diabetes, such as regular blood sugar control, safe insulin injection practice, appropriate diet and physical activity, in line with the Pender Health Promotion Model is discussed.
Keywords
- 1. Alligood, M. R., Tomey, A. M. (2010). Nursing theorists and their work. 7th ed. Mosby, USA. p.434-454.
- 2. American Diabetes Association. (2017). 2. Classification and diagnosis of diabetes. Diabe-
- 3. Bahar, Z., Dilay, A. (2014). Sağlığı geliştirme modeli: kavramsal yapı, Dokuz Eylül Üniversi- tesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 59-67.
- 4. Chiang, J. L., Maahs, D. M., Garvey, K. C., Hood, K. K., Laffel, L. M., Weinzimer, S. A., Schatz, D. (2018). Type 1 diabetes in children and adolescents: a position statement by the American Diabetes Association, Diabetes Care, 41(9), 2026-2044.
- 5. Çövener, Ç. (2013). Sağlığı geliştime modeli. AF Ocakçı (Ed.), ŞE Alpar (Ed.), Hemşirelikte kavram, kuram ve model örnekleri. 1. Baskı. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
- 6. Çövener Ç. Ö., Ocakçı, A. F. (2013). Tip 1 diyabet yönetimi: bir hemşirelik modeli örne- ği, Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma, 10(1), 30-37.
- 7. Delamater, A. M., de Wit, M., McDarby, V., Malik, J. A., Hilliard, M. E., Northam, E., & Acerini, C. L. (2018). ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2018: Psychological care of children and adolescents with type 1 diabetes, Pediatric Diabetes, 19, 237-249.
- 8. Ferguson, S. C., Blane, A., Wardlaw, J., Frier, B. M., Perros, P., McCrimmon, R. J., & Deary, I. J. (2005). Influence of an early-onset age of type 1 diabetes on cerebral structure and cognitive function, Diabetes care, 28(6), 1431-1437.
- 9. Gurkan, K. P., Bahar, Z. (2020). Structuring the Home Care of Adolescents with Type I Di- abetes According to the Health Promotion Model, Journal of Education and Research in Nursing, 17(1), 121-126.
- 10. Kanadlı, A. K., Sazak, Y., Olgun, N. (2020). COVID-19 pandemisinde Tip 1 diyabet hastasının Orem Öz Bakım Teorisi’ne göre değerlendirilmesi: olgu sunumu, Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu Dergisi, 12(2), 57-62.
- 11. Norris, J. M., Johnson, R. K., Stene, L. C. (2020). Type 1 diabetes-early life origins and chan- ging epidemiology, The Lancet Diabetes & Endocrinology, 8(3), 226-238.
- 12. Patterson, C. C., Karuranga, S., Salpea, P., Saeedi, P., Dahlquist, G., Soltesz, G., & Ogle, G. D. (2019). Worldwide estimates of incidence, prevalence and mortality of type 1 diabetes in children and adolescents: Results from the International Diabetes Federation Diabetes Atlas, Diabetes Research and Clinical Practice, 157, 107842.
- 13. Pender, N. J., Murdaugh, C. L., Parsons, M. A. (2006). Health promotion in nursing practice. 5th ed. Pearson Prentice Hall, USA. p.47-67.
- 14. Şişman, N. Y. (2017). Nola J. Pender: Sağlığı geliştirme modeli. A Karadağ (Ed.), N Çalışkan (Ed.), ZG Baykara (Ed.), Hemşirelik teorileri ve modelleri. 1. Baskı. İstanbul: Akademi Basın. s.638-652.
- 15. Wherrett, D. K., Ho, J., Huot, C., Legault, L., Nakhla, M., Rosolowsky, E. (2018). Type 1 diabe- tes in children and adolescents, Canadian Journal of Diabetes, 42, 234-246.
