Author :
Abstract
Diabetes mellitus, günümüzde en önemli sağlık sorunlarından biri olarak kabul edilmiş olan, sürekli tıbbi bakım gerektiren, yüksek sağlık maliyetlerine neden olan kronik metabolik bir hastalıktır. Diyabetin kısa veya uzun dönemde ortaya çıkan, çeşitli sistem, doku veya organ hasarlarına neden olan komplikasyonları mevcuttur. Mikrovasküler ve makrovasküler olarak sınıflandırılan bu komplikasyonlar, morbidite ve mortaliteyi artırmakla birlikte bireylerin yaşam kalitesini düşürmektedir. Mikrovasküler komplikasyonlardan biri olan diyabetik ayak ve diğer alt ekstemite komplikasyonları, tıbbi ve ekonomik tehdit oluşturan, dünya genelinde yaklaşık 40-60 milyon diyabetli bireyi etkileyen diyabetin sıklıkla görülen komplikasyonlarındandır. Diyabetik ayağın ortaya çıkmasına neden olan veya gelişmesini hızlandıran bazı risk faktörleri bulunmaktadır. Bu risk faktörlerinin farkındalığının arttırılması, diyabetik ayak riskine sahip hastaların erken dönemde belirlenmesi, risk sınıflandırmasının yapılması, hastanede kalış süresini ve sağlık maliyetlerini azaltması, morbidite ve mortalite oranlarını düşürmesi açısından önemlidir. Bu derlemenin amacı, diyabetik nöropatiye bağlı olarak gelişen diyabetik ayağın risk faktörleri hakkında okuyucuya bilgi aktarmaktır.
Keywords
Abstract
Diabetes Mellitus, is a chronic metabolic disease that is considered one of the most important health problems of today, requires constant medical care and causes high health costs. Diabetes mellitus has complications that occur in the short or long term and cause various system, tissue or organ damage. These complications, classified as microvascular and macrovascular, increase morbidity and mortality, and decrease the quality of life. Diabetic foot and other lower extremity complications, one of the microvascular complications, are among the most common complications of diabetes that pose medical and economic threats and affect approximately 40-60 million people with diabetes worldwide. There are some risk factors that cause or accelerate the development of diabetic foot. It is important to increase the awareness of these risk factors, to identify patients with diabetic foot risk in the early period, to make risk classification, to reduce hospital stay and health costs, and to reduce morbidity and mortality rates. The aim of this review is to inform the reader about the risk factors of diabetic foot that develops due to diabetic neuropathy.
Keywords
- 1. Abbott, C. A., Carrington, A. L., Ashe, H., Bath, S., Every, L. C., Griffiths, J., … Boulton, A. J. (2002). The North-West Diabetes Foot Care Study: incidence of, and risk factors for, new diabetic foot ulceration in a community-based patient cohort. Diabetic Medicine: A Journal of The British Diabetic Association, 19(5), 377–384. https://doi.org/10.1046/j.14645491.2002.00698.x
- 2. Ahmad J. (2016). The diabetic foot. Diabetes & Metabolic Syndrome, 10(1), 48–60. https:// doi.org/10.1016/j.dsx.2015.04.00
- 3. Ahmad, W., Khan, I. A., Ghaffar, S., Al-Swailmi, F. K., Khan, I. (2013). Risk factors for diabetic foot ulcer. Journal of Ayub Medical College Abbottabad, 25(1-2), 16–18.
- 4. Akçay, S., Satoğlu, İ.S., Harman, E., Kurtulmuş, A., Kazımoğlu, C. (2012). Diyabetik ayak ülserli hastalarda amputasyon oranı ve eşlik eden komorbiditelerin retrospektif analizi. Medicine Science, 1(4), 331-340.
- 5. Al-Rubeaan, K., Al Derwish, M., Ouizi, S., Youssef, A. M., Subhani, S. N., Ibrahim, H. M., Alam- ri, B. N. (2015). Diabetic foot complications and their risk factors from a large retrospective cohort study. PloS one, 10(5), e0124446. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0124446
- 6. American Diabetes Association. (2020). Introduction: Standards of Medical Care in Diabetes-2020. Diabetes Care, 43(Suppl 1), S1-S2. doi:10.2337/dc20-Sint. PMID: 31862741. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31862741 (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 7. Amin A., Uddin, M.T., Iqbal, Z., Kashif, M., Ahmed, Z.S., Gulsharif. (2015). Frequency & the risk factors of diabetic foot. Ophthalmology Update, 13(4), 315-317.
- 8. Amin, N., Doupis, J. (2016). Diabetic foot disease: From the evaluation of the "foot at risk" to the novel diabetic ulcer treatment modalities. World Journal of Diabetes, 7(7), 153–164. https://doi.org/10.4239/wjd.v7.i7.153
- 9. Amoah, V.M.K., Anokye, R., Acheampong, E., Dadson, H.R., Osei, M., Nadutey, A. (2018). The experiences of people with diabetesrelated lower limb amputation at the Komfo Anok
- 10. Ayanoğlu, S. (2015). Diyabetik ayak hastalığına güncel yaklaşımlar. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(Ek sayı), 63-71.
- 11. Biberoğlu, K. İliçin, G. (2003). İç Hastalıkları: Diyabetin Komplikasyonları. 2. Baskı. İstanbul: Güneş Tıp Kitabevi.
- 12. Börkü Uysal, B. (2019). Diyabetin makrovasküler komplilasyonları. Çarlıoğlu, A., Akbaş, E.M., Kartal Baykan, E. (Ed.), Diyabete Multidisipliner Yaklaşım. Ankara:Akdemisyen Kitabevi.
- 13. Coşansu, G. (2015). Diyabet: Küresel bir salgın hastalık. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(Ek sayı), 1-6.
- 14. Demir, T., Akıncı, B., Yeşil, S. (2007). Diyabetik ayak ülserlerinin tanı ve tedavisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 21(1), 63-70.
- 15. Demir, Y., Demir, S., Gökçe, Ç. (2004). Diyabetik Ayak: fizyopatolojisi, tanısı ve rekonstrüksi- yon öncesi tedavisinde güncel yaklaşımlar. Kocatepe Tıp Dergisi, 5(3), 1-12. doi: 10.1371/ journal.pone.0124446.
- 16. Ekim, M., Ekim H. (2016). Diyabetik ayak ülserlerinde etiyoloji ve tedavi. Van Tıp Dergisi, 23(2), 235-241.
- 17. Fiçioğlu, C., Aydın, A., Hakan, M., Kızıltan, M. (1994). Peripheral neuropathy in children with insülin dependent diabetes mellitus. Turk J Pediatri, 36(2), 97-104.
- 18. Güner, A. (2005). Diyabetik hastaların diyabetik ayak ile ilgili bilgi ve tutumlarının irdelen- mesi ve HBA1C’nin diabetik ayak ile ilişkisi, Taksim Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Uzmanlık tezi, İstanbul.
- 19. Hokkam, E.N. (2009). Assesment of risk factors in diabetic foot ulceration and their impact on the outcome of the disease. Primary care diabetes, 3(4), 219-224.
- 20. Ibrahım, A., Jude, E., Langton, K., Jesus, F.R.M., Harkless, L.B., Gawısh, H.…. Cho, N.H. (2017). IDF Clinical Practice Recommendations on the Diabetic Foot - 2017. International Diabetes Federation.
- 21. IDF – International Diabetes Federation. Diabetes Atlas. 9th Edition, 2019. https://www. diabetesatlas.org/data/en/country/203/tr.html (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 22. International Diabetes Federation and the International Working Group on the Diabetic Foot. Put Feet First Prevent Amputations, Diabetes and Foot Care, Time to Act 2005. https://d-foot.org/images/pdf/put-feet-first.pdf (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 23. Iraj, B., Khorvash, F., Ebneshahidi, A., Askari, G. (2013). Prevention of diabetic foot ulcer. In- ternational Journal of Preventive Medicine, 4(3), 373–376.
- 24. Jan, A.W., Khan, H., Ahmad, I., Khan, M. (2016). Diabetic Foot Ulcer; Risk factors stratifıca- tion in patients. a study of 150 patients. The Professional Medical Journal, 23(6), 693-698.
- 25. Kalpakçı, P., Sezer, R.E., Yılmaz, S., Öztürk, H., Erturhan, S. (2014). Cumhuriyet Üniversitesi Hastanesi’nde 2007-2012 döneminde diyabetik ayağa bağlı operasyon olan hastaların özellikleri ile yaş ve cinsiyetin diyabetik ayak operasyonlarını tahmin ettirici etkisi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18(2), 54-57.
- 26. Kästenbauer, T., & Irsigler, K. (2003). Das diabetische Fusssyndrom [Diabetic foot synd- rome]. Wiener medizinische Wochenschrift (1946), 153(21-22), 474–477. https://doi. org/10.1007/s10354-003-0038-8
- 27. Korkmaz, M., Şener, N., Bayram, E., Yılmaz, M., Çetinus, M.E. (2015). Diyabetik ayak yaraları ve klinik deneyimimiz. Bakırköy Tıp Dergisi, 11(2), 60-65.
- 28. Lauterbach, S., Kostev, K., & Kohlmann, T. (2010). Prevalence of diabetic foot syndrome and its risk factors in the UK. Journal of wound care, 19(8), 333–337. https://doi.org/10.12968/ jowc.2010.19.8.77711
- 29. Moss, S.E., Klein, R., Klein, B.E., Wong, T.Y. (2003). Retinal vascular changes and 20-year in-
- 30. Naicker A.S., Ohnmar H., Choon S.K. (2009). A study of risk factors asso-ciated with diabe- tic foot, knowledge and practice of foot care among diabetic patients. Int Med J, 16(3), 189-193.
- 31. Önmez, A. (2017). Diabetes Mellitus'ta mikrovasküler komplikasyonların yönetimi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 117-119.
- 32. Özkara, A., Aktürk, M., Delibaşı, T., Karaahmetoğlu, S. (2002). Diyabetik ayaklı 84 hastada risk faktörlerinin incelenmesi. Türkiye Tıp Dergisi, 9(3), 105-105.
- 33. Özşenel, E.B., Gürler, M.Y., Karatemiz, G., Sünbül, M., Çiloğlu, M., Sakçı, E. (2014). Diyabetik mikrovasküler komplikasyonu olan ve olmayan hastaların MPV ve sensitif CRP düzeylerinin karşılaştırılması. Haseki Tıp Bülteni, 57-61.
- 34. Pop-Busui, R., Boulton, A. J., Feldman, E. L., Bril, V., Freeman, R., Malik, R. A., … Ziegler, D. (2017). Diabetic Neuropathy: A position statement by the American Diabetes Association. Diabetes Care, 40(1), 136–154. https://doi.org/10.2337/dc16-2042
- 35. Prompers, L., Schaper, N., Apelqvist, J., Edmonds, M., Jude, E., Mauricio, D. … Huijberts M. (2008). Prediction of outcome in individuals with diabetic foot ulcers: focus on the differences between individuals with and without peripheral arterial disease. The EURODIALE Study. Diabetologia, 51(5), 747–55.
- 36. Rajyalakshmi, Y. (2017). Evaluation and management of diabetic foot according to Wag- ner’s Classification, Journal of Dental and Medical Sciences, 16(12), 25-33.
- 37. Sağlık Bakanlığı Türkiye Diyabet Programı 2015-2020. https://extranet.who.int/ncdccs/ Data/TUR_D1_T%C3%BCrkiye%20Diyabet%20Program%C4%B1%202015-2020.pdf (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 38. Said G. (2007). Diabetic neuropathy - a review. Nature Clinical Practice, 3(6), 331-340.
- 39. Satman, İ., İmamoğlu, Ş., Yılmaz, C., Ayvaz, G., Çömlekçi, A. (2012). Türkiye’de ve Dünya’da Diyabet. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) Diabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu Raporu, 3-50.
- 40. Schaper, N.C. (2012). Lessons from Eurodiale. Diabetes/Metabolism Research And Re- views, 28 Suppl 1, 21-26. https://doi.org/10.1002/dmrr.2266
- 41. Sözen, E., Kızılcı, S. (2012). Tip 2 Diyabetlilerde ayak bakım davranışlarının incelenmesi ve karşılaştırılması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(2), 41-53.
- 42. Sunny, S., Pradeep, S., Sunny, A.A., Parthasarathy, R., Rajeshkumar, S. (2019). Patient coun- seling, risk factors and comorbidity assessment in diabetic foot ulcer. Journal of Research in Pharmacy, 23(2), 298-303.
- 43. Toygar, İ., Hançerlioğlu, S., Yıldırım Şimşir, I., Çetinkalp, Ş. (2020). Diyabetik ayak hastaları- nın yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler. Ege Tıp Dergisi, 59(4), 272-279.
- 44. Türkiye Diyabet Vakfı. Diabetes Mellitus Tanı, Sınıflama ve İzlem İlkeleri. TÜRKDİAB Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi 2020. İstanbul:Pasifik, s:16.
- 45. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD). Diabetes Mellitus ve Komplikas- yonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu 2020. Ankara:TEMD Yayınları. https://temd.org. tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 46. Uludağ, M.O. (2010). Diyabete bağlı ikincil hastalıklar (komplikasyonlar). Diyabet ve Obe- zite Dergisi, 23-24, 39-44.
- 47. World Health Organization, “Global Report on Diabetes”. (2016). https://apps.who.int/iris/ bitstream/handle/10665/204871/9789241565257_eng.pdf;jsessionid=8BAFBCCE363AAA5178B054877E3C026A?sequence=1 (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
- 48. World Health Organization. Noncommunicable Diseases Progress Monitor 2017. https:// www.who.int/publications/i/item/WHO-NMH-NVI-17.9 (Erişim Tarihi: 01.05.2021)
